Na het burgermeestersfront nemen ook een aantal lokale burgerbewegingen het woord in het debat rond gemeentefusies.
Gekonkelfoes binnen klassieke partijen
We zien dat fusiegesprekken tussen steden en randgemeenten vooral ontstaan als de leidende partijen in de betrokken stad en de gemeenten dezelfde kleur hebben. In Borsbeek en Antwerpen is dat de partij N-VA, in Tongeren en Borgloon is dat OVLD, in Mechelen en Boortmeerbeek is dat eveneens OVLD.
De burgerbewegingen hebben vooral een probleem met het democratisch deficit; vele fusies worden boven de hoofden van mensen en achter geheime coulissen beslist. Fusies met provinciesteden lijken vooral te dienen om schulden te verlichten die het gevolg zijn van jarenlang financieel wanbeleid - de fusie met de stad Mechelen is daarvan het beste voorbeeld.
Schaalvoordelen bekom je ook met intergemeentelijke samenwerkingen
We erkennen mogelijke efficiëntiewinsten. De voorstanders van fusies hebben het echter enkel over efficiëntie- en schaalvoordelen. Schaalvoordelen kunnen nochtans perfect georganiseerd worden door middel van intergemeentelijke samenwerkingen zoals die nu al volop ontwikkeld worden.
Minder hechte gemeenschappen in steden
Een gemeente is echter veel meer dan een gemeentelijke infrastructuur, dienstverlening samengevat in een boekhouding. Een gemeente is in de eerste plaats een gemeenschap, een community in de huidige terminologie. Naast een geografische eenheid is er dus ook een socio-cultureel aspect. Een gemeente is namelijk een gemeenschap van mensen die samen een geschiedenis, erfgoed, een verenigingsleven delen.
Er ontstaat vooral weerstand in gemeenten die dreigen opgeslokt te worden door een grotere stad. Wikipedia stelt letterlijk dat steden meer voorzieningen hebben, maar dat ze minder hechte gemeenschappen hebben. En dat is net het punt dat weerstand oproept bij de tegenstanders van fusies met grotere steden.
Tegenstanders willen dat hun gemeente een gemeente blijft en geen stad wordt waar het individu verdwijnt in de massa. Mensen in een gemeente hebben er uiteindelijk net om die reden voor gekozen om in een gemeente te gaan wonen en niet in een stad.
Mensen dom houden
We zien dat de burger slecht geïnformeerd wordt over mogelijke fusies. De website Borsbeekfusie.be is bijvoorbeeld een belediging voor mensen die ernstig willen nadenken en beslissen over een fusie. Zo is er op de website nergens een vergelijkend overzicht te zien van de belastingen, retributies en aangerekende kosten voor allerlei diensten. Of denken de Borsbekenaren dat ze 7 % gemeentelijke opcentiemen voor de personenbelasting zullen blijven betalen in een stad met 8 % ?
Wij eisen :
Consequente betrokkenheid van de burger zoals voorgeschreven in het draaiboek Vlaamse overheid
De Vlaamse overheid voorziet een uitgebreid draaiboek met de te volgen stappen. We merken onder andere op de infowebsites rond fusies dat niet alle criteria worden nageleefd die opgesomd zijn in dit draaiboek. We pleiten ervoor dat de adviezen rond bijvoorbeeld ‘1.2.3. betrokkenheid van de burgers’ consequent en volledig gevolgd worden.
Volksraadpleging op moment van gemeenteraadsverkiezingen
In Zwitserland verplicht de grondwet om internationale verdragen ter goedkeuring voor te leggen aan de bevolking in een bindend referendum. Omdat het gaat over iets wezenlijk belangrijk zoals de soevereiniteit van het land. We eisen dat dit principe ook toegepast wordt bij fusies van gemeenten en dat het gemeentedecreet een volksraadpleging verplicht in geval van een gemeentelijke fusie.
Indien niet samen met verkiezingen, dan ook stemmen per post
Een gemeentebestuur dat beweert democratisch te zijn, moet alles doen voor een hoge deelnamegraad (participatie) aan stemmingen.
Stemmen moet daarom op een gemakkelijke manier kunnen. Dus vragen we dat stemmen per post ook mogelijk is.
Rapport met correcte en volledige informatie
Wij eisen dat er voor fusies in het gemeentedecreet een minimumstandaard aan informatie wordt verplicht die bovendien actief wordt voorgelegd aan de bevolking (door middel van een folder én een website met meer uitgebreide informatie). Wat zal er beleidsmatig allemaal veranderen ? Welke plannen heeft de stad op vlak van ruimtelijke ordening met haar nieuwe gemeente ? Wat zijn de juridische gevolgen voor de verschillende gemeentebesluiten ?
Deze standaard moet minstens volgende info bevatten:
- vergelijkende tabellen met fiscale en financiële cijfers, zoals gemeentelijke opcentiemen, schuld per inwoner, retributies, aangerekende kosten voor dienstverlening, …
- efficiëntiewinsten zoals personeel
- juridische vergelijking van gemeentebesluiten mbt regels en verordeningen (belasting op leegstand, gas-boetes, …
- een vergelijking van de manier waarop handhaving van de regels en verordeningen effectief gebeurt
- beleid rond ruimtelijke ordening, verkeer, milieu,...; wat met meerjarenplannen in uitvoering
Dergelijk rapport moet opgemaakt worden door de betrokken gemeentelijke administraties en geverifieerd worden door Audit Vlaanderen.
Gekozen dorpsraad met eigen bevoegdheden (cfr district Antwerpen)
Er bestaat een zogenaamde kloof tussen burger en politiek. Door gemeentes en steden te vergroten gaat die kloof enkel groter worden. We willen dat de nabijheid en aanspreekbaarheid van de politiek gegarandeerd wordt.
De socio-culturele identiteit moet politiek vertegenwoordigd blijven.